Bài thuốc Tử Tuyết Đơn

Nguyên bản bài thuốc:

(Hòa tễ cục phương)

Các vị thuốc trên đảo đều sắc lên bỏ bã. Cho tiếp các vị thuốc sau:

Trộn khuấy đều vào nước, sắc các thuốc trứoc, chưng kỹ bỏ bã, cho tiếp các vị:

Gạn sạch tạp chất chưng nhỏ lửa cho tiếp 2 vị: Chu sa 120g + Xạ hương 18g. Tất cả đều bột mịn trôn đều vào nước sắc, để cho ngưng đọng lại thành dạng két tinh, như hoa tuyết nên có tên là Tử tuyết đơn. Hiệnnay, người ta dùng dạng bột (Nguyên phương có vị Hoàng kim tức “ vàng” nay không dùng).

Cách dùng: Mỗi lần uống 1-2g với nước chín để nguội. Ngày 2-4 lần.

Tác dụng: Thanh nhiệt giải độc, trấn kinh khai khiếu.

Giải thích bài thuốc: Bài thuốc chủ yếu trị chứng sốt cao kinh giật, trong bài dùng với các vị thuốc ngọt hàn, sinh tân như: Thạch cao, hoạt thạch, Hàn thủy thạch để tả hỏa trừ đại nhiệt. Linh dương giác thanh can tức phong chống co giật. Tê giác thanh tâm giải nhiệt độc, Xạ hương , thăng ma, Cam thỏa, tư âm thanh nhiệt giải độc, Chu sa, Tử thạch an thần trấn kinh, Thanh mộc hương, Đinh hương, Trầm hương hành khí tuyên thông, phác tiêu, Tiêu thạch tả nhiệt tán kết. Các vị thuốc hợp lại thành bài thuốc có tác dụng thanh nhiệt giải độc, trấn kinh khai khiếu.

Điều trị lâm sàng: Đây là một bài thuốc chủ trị chứng sốt cao, hôn mê co giật rất tốt. Trên lâm sàng thường được dùng chữa trẻ em sốt cao, co giật. Những trẻ em mắc bệnh sởi nhiệt độc thịnh, sởi lên không đều, sắc ban sởi đỏ tím, sốt cao hôn mê khó thở, chỉ văn tía đỏ, dùng bài này có tác dụng tốt. Trường hợp viêm màng não, viêm phổi cấp (nhiễm độc) có triệu chứng sốt cao co giật hôn mê hoặc bứt rứt khó thở, mồm khát môi khô, đều dùng có kết quả.

Lưu ý khi dùng thuốc:

• Khi dùng cần phải chọn lựa loại thuốc tốt bài thuốc mới có hiệu quả
• Trong bài có Chu sa là vị thuốc có độc (Bảng B), đặc biệt khi gặp nhiệt độ cao nên khi chế biến phải tán với nước (Thuỷ phi). Đặc biệt phải loại bỏ hết tạp chất mới uống được
• Huyền sâm phản nhau với vị Lê lô, nên bài này không được gia vị Lê lô, gặp nhau sẽ sinh phản ứng nguy hiểm.
• Tê giác phản vị Xuyên ô, Ô đầu, Phụ tử, Ô uế, Thiên hùng, khi dùng chung có thể phát sinh phản ứng nguy hiểm cần chú ý
• Vị thuốc Đinh hương kỵ với Uất kim, khi dùng cần chú ý
• Đang tiếp tục cập nhật

  Theo Phòng khám Đông y Nguyễn Hữu Toàn

****************************